Sistèm lenfatik nou an se yon rezo enpòtan nan veso, nœuds lenfatik ak ògàn ki tout travay ansanm pou kenbe nou an sante. Li se yon pati enpòtan nan sistèm iminitè nou an e ni sistèm iminitè nou ni lenfatik pa ka travay san lòt la.
Nan paj sa a nou pral bay yon apèsi sou sa sistèm lenfatik ak iminitè nou yo ye, ak sa yo fè pou kenbe nou an sante.
Ki sa ki fè sistèm lenfatik ak iminitè yo?
Sistèm lenfatik nou an konsiste de:
- Nœuds lenfatik
- Veso lenfatik
- Lenfosit (yon kalite globil blan)
- Ògàn ki gen ladan nou yo:
- Mwèl zo
- Glann timis
- Tonsil ak adenoid
- Apendis
- Larat.
Sistèm iminitè nou an konpoze de:
- Sistèm lenfatik la
- Baryè fizik tankou po, manbràn mikez ak asid nan lestomak.
- Antikò (ki fèt pa lenfosit selil B)
- Tout globil blan ki gen ladan:
- netrofil
- eozinofil
- basofil
- selil mast
- macrophages
- selil dendritik
- lenfosit
Ki jan sistèm lenfatik ak sistèm iminitè nou yo travay ansanm?
Sistèm iminitè nou an konpoze ak tout selil ak pati nan kò nou ki pwoteje nou aktivman kont jèm oswa domaj ki mennen nan enfeksyon ak maladi. Globil blan nou yo aktivman goumen ak mikwòb, epi rekonèt, repare oswa detwi selil ki domaje yo. Po nou, manbràn mikez yo ak asid yo nan vant nou travay pou bay yon baryè ki anpeche mikwòb antre nan, oswa gaye nan kò nou.
Sepandan, sistèm lenfatik nou an se rezo transpò (veso lenfatik ak likid lenfatik) pou sistèm iminitè nou an, epi li ede deplase tout selil iminitè nou yo atravè kò nou, epi tou li retire nenpòt pwodwi dechè nan fonksyon iminitè yo. Li bay tou kote yo nan kò nou an (nœuds lenfatik ak ògàn) pou sistèm iminitè a fè travay li.
Plis sou sistèm iminitè nou an
Sistèm iminitè nou an gen de fonksyon prensipal - iminite natirèl ak iminite adaptasyon. De fonksyon sa yo travay byen pou ba nou pwoteksyon imedyat ak dire lontan kont mikwòb ak domaj ki lakòz enfeksyon ak maladi.
Iminite natirèl
Iminite natirèl se iminite nou fèt ak. Li gen ladann baryè fizik osi byen ke kèk nan globil blan nou yo ki imedyatman rekonèt selil ki domaje oswa ki pa fè pati nou (mikwòb) epi kòmanse konbat yo.
Baryè fizik
Po – Po nou se pi gwo ògàn nan kò nou. Li pwoteje nou lè li fè yon baryè fizik ki anpeche pifò mikwòb antre nan kò nou. Lè nou koupe tèt nou oswa gen po kase oswa pèdi, nou ka gen plis risk pou enfeksyon akòz jèm yo kapab antre nan kò nou.
Manbràn mikez yo – Pafwa nou ka respire mikwòb. Nan ka sa yo, nou gen manbràn mikez ki liy nen nou yo ak pasaj pou respire yo ki pyèj mikwòb epi pèmèt selil iminitè nou yo trape yo epi atake yo. Nou gen menm jan manbràn mikez ki liy lòt pati nan kò nou ki travay nan menm fason an.
Asid nan vant – Si nou manje manje ki gen mikwòb, asid vant nou yo fèt pou touye mikwòb yo. Sa ede anpeche nou vin malad oswa pran anpwazònman manje.
Selil blan – Pifò nan selil blan nou yo eksepte lenfosit yo se yon pati nan iminite natirèl nou an. Travay la se byen vit rekonèt nenpòt selil oswa òganis ki sanble li pa fè pati epi kòmanse yon atak. Yo pa trè espesifik, men yo travay byen vit. Yon fwa yo te konbat jèm la, yo voye siyal bay selil iminitè adaptatif nou yo pou fè yo konnen pou yo vin rantre nan batay la oswa pran nòt epi fè selil memwa (gade iminite adaptasyon) pou w pi byen prepare pou konbat enfeksyon an si li retounen..
Selil blan ki pi komen nan iminite natirèl ou ou pral tande a se ou netrofil. Sa yo se chwal iminite natirèl ou a, men yo ka vin ba nan kantite lè ou gen lenfom oswa CLL. Tretman pou sa yo kapab tou diminye kantite netrofil ou yo, sa ki fè ou gen plis risk pou enfeksyon. Lè netrofil ou yo ba, li rele netropeni.
Iminite adaptatif (akeri).
Iminite adaptasyon nou yo rele tou iminite akeri paske nou pa fèt avèk li. Olye de sa, nou jwenn (oswa devlope) li pandan n ap pase nan lavi epi nou ekspoze a diferan kalite mikwòb. Yo rele l souvan “memwa iminolojik” nou paske iminite adaptatif nou an sonje enfeksyon nou te genyen nan tan lontan epi li kenbe kèk selil trè espesyalize yo rele selil B memwa oswa selil T memwa nan gangliyon lenfatik nou yo ak ògàn lenfatik nou yo.
Si nou jwenn menm jèm yo ankò, selil memwa nou yo antre nan aksyon ak yon atak trè espesifik ak presi pou konbat jèm nan anvan li gen chans pou fè nou malad. Men, chak selil memwa nou yo rekonèt sèlman yon jèm, ki vle di yo pa goumen osi souvan ke selil iminite natirèl nou yo, men yo pi efikas nan konbat jèm yo sonje yo.
Selil prensipal iminite adaptasyon nou an se menm selil ki vin kansè lè w gen lenfom oswa CLL - Lenfosit.
Antikò (imunoglubulin)
Kalite selil B ki pi matirite yo rele selil B Plasma, epi yo fè antikò pou konbat enfeksyon. Antikò yo rele tou imunoglobulin. Paske lenfom ak CLL ka afekte selil B ou yo, gen kèk moun ki ka gen pi ba nivo antikò epi yo ka gen plis tandans vin malad. Lè sa rive, yo ka ba ou yon perfusion nan antikò yo rele IntraVenous ImmunoGlubulin - IVIG, ki soti nan yon donatè.
Vaksen yo travay lè yo aktive iminite adaptasyon nou an. Lè nou ekspoze nou nan yon ti dòz oswa yon pati inaktive nan yon jèm, ki pa ase pou fè nou malad, li ede sistèm adaptasyon nou an rekonèt epi fè selil memwa pou konbat enfeksyon an si nou ekspoze a li alavni.
Aprann plis sou chak pati nan sistèm lenfatik ak iminitè w, lè w klike sou tit ki anba yo.
Nœuds lenfatik yo pafwa yo rele tou glann lenfatik. Pifò nan tan ou pa ta dwe okouran de gangliyon lenfatik ou yo, men si ou te janm gen yon boul anfle nan kou ou oswa liy machwè pandan yon enfeksyon nan zòrèy oswa nan gòj, se te gangliyon lenfatik ou anfle. Nœuds lenfatik ou anfle pandan selil iminitè w yo kòmanse goumen epi elimine jèm ki lakòz enfeksyon an. Jèm yo pote nan gan lenfatik kote yo detwi epi retire yo nan kò ou.
Pifò nan lenfosit nou yo jwenn nan nœuds lenfatik nou yo ak ògàn lenfatik nou yo, men nou ka genyen tou lòt selil iminitè nan nœuds lenfatik nou yo.
Souvan premye siy lenfom la se yon anfle oswa yon boul, paske gan lenfatik la vin plen ak lenfosit kansè epi li kòmanse anfle.
Veso lenfatik nou yo se yon rezo "wout" ki konekte tout nœuds lenfatik nou yo ak ògàn lenfatik yo ansanm. Yo se rezo transpò prensipal pou deplase selil iminitè yo nan kò nou, epi retire fatra nan selil ki domaje oswa ki malad.
Nan veso lenfatik nou yo gen yon likid klè ki rele lenfatik, ki ede selil iminitè yo koule nan veso lenfatik nou yo fasil. Li gen tou yon fonksyon iminitè enpòtan paske li pyèj bakteri, epi transpòte li nan nœuds lenfatik yo pou li ka detwi.
Lenfosit yo se yon kalite globil blan ki konbat enfeksyon ak maladi. Yo genyen ladan yo selil B, selil T ak selil NK (Natural killer), epi yo fèt nan mwèl zo nou anvan yo antre nan sistèm lenfatik nou an.
Lenfosit yo diferan de lòt globil blan nan fason yo konbat enfeksyon. Yo fè pati nou iminite adaptasyon.
Pifò nan tan, ou pa ta menm konnen ou te antre an kontak ak mikwòb, paske lenfosit ou yo ak lòt selil iminitè yo konbat yo anvan yo gen chans fè ou malad.
Gen kèk lenfosit k ap viv nan diferan pati nan kò nou. Yo gwoupe ansanm nan pawa kèk nan ògàn nou yo pou si nenpòt jèm rive nan ògàn sa yo, lenfosit yo ka pran aksyon epi anpeche yo lakòz yon enfeksyon. Kèk zòn nan kò nou ki genyen gwoup lenfosit sa yo genyen ladan yo:
- aparèy entesten (zantray) – Yo rele sa yo souvan plak Peyer
- aparèy respiratwa (poumon ak pasaj)
- ògàn jenital (ki gen ladan matris, tèstikul, ak ògàn ak tib ki gen rapò
- aparèy urin (ren ak nan blad pipi ak tib ki gen rapò).
B selil
Selil B yo ap viv sitou nan nœuds lenfatik nou yo ak nan larat. Selil B ki gen matirite yo fè yon pwoteyin espesyal ki rele imunoglobulin - otreman ke yo rekonèt kòm antikò, ki trè efikas nan batay enfeksyon ak maladi.
Selil B yo souvan repoze nan sistèm lenfatik la epi yo vin aktif sèlman lè yo avèti yo sou yon enfeksyon yo bezwen goumen.
T-selil yo
Pifò nan selil T nou yo fèt anvan nou rive nan laj granmoun ak deplase soti nan mwèl zo nou an lè yo se selil trè frelikè. Yo deplase nan tim nou an kote yo kontinye grandi ak matirite. Souvan yo repoze epi sèlman vin aktive lè gen yon enfeksyon yo bezwen goumen.
Selil T yo ka jwenn tou nan nœuds lenfatik nou yo, larat ak lòt zòn nan sistèm lenfatik nou an men an pi piti kantite.
Selil asasen natirèl se yon kalite espesyalize nan selil T ki patisipe nan tou de nou an iminite natirèl ak adaptasyon, Se konsa, yo pi aktif tout tan tout tan an, epi souvan vwayaje nan kò nou kap chèche nenpòt siy enfeksyon oswa maladi ke li bezwen goumen.
Lenfosit yo se selil ki vin kansè lè w gen lenfom CLL
mwèl zo nou an se materyèl eponj ki nan mitan zo nou yo. Travay li se fè tout globil nou yo ki gen ladan globil wouj, plakèt, ak tout globil blan nou yo.
Glann tim nou an se yon ògàn ki gen fòm papiyon ki chita jis anba zo tete nou an (estèn). Li se yon ògàn prensipal nan sistèm lenfatik la ak kote selil T ale apre yo fin kite mwèl zo a. Yon fwa yo nan glann timis la, selil T yo kontinye gen matirite epi apre yo rete nan yon eta repo jiskaske yo bezwen pou konbat yon enfeksyon.
Amidal nou yo se tou de gangliyon lenfatik ki sitiye nan do a nan gòj nou, youn sou chak bò. Adenoid yo sitiye nan do a nan kavite nan nen nou an. Tou de sa yo travay pou anpeche mikwòb antre nan kò nou. Yo souvan anfle lè nou gen yon gòj fè mal oswa enfeksyon respiratwa.
Larat nou an se yon ògàn lenfatik ki chita jis anba dyafram nou an. Se kote anpil nan lenfosit selil B ou yo ap viv, epi li pwodui antikò. Larat nou tou ede filtre san nou an, kraze selil fin vye granmoun ak domaje pou fè plas pou nouvo selil ki an sante. Li estoke tou lòt globil blan ak plakèt, ki ede san ou kaye. Ou ka wè kote larat ou a nan foto sistèm lenfatik ki anlè paj sa a.
Ki lòt bagay sistèm lenfatik nou an fè?
Sistèm lenfatik nou an gen twa fonksyon prensipal ki enkli:
Sikile ak reglemante likid
Absòbe grès
Defann kò nou kont enfeksyon ak maladi
Ki kote lenfom kòmanse?
Paske lenfosit nou yo ka vwayaje nenpòt kote nan kò nou, lenfosit ka kòmanse tou nenpòt kote nan kò nou. Li pi souvan kòmanse nan nœuds lenfatik oswa lòt pati nan sistèm lenfatik la. Sepandan, detanzantan li ka kòmanse nan lòt kote tankou po, poumon, fwa, sèvo oswa mwal epinyè.
Lenfom nodal se lè lenfom nan nan gangliyon lenfatik ou oswa nan lòt pati nan sistèm lenfatik ou.
Lenfom ekstra-nodal se Lenfom andeyò nœuds lenfatik ak sistèm lenfatik ou. Sa enkli lè yo jwenn lenfom nan po w, nan poumon, fwa, nan sèvo oswa nan mwal epinyè w.
Rezime
- Sistèm iminitè nou ak sistèm lenfatik travay ansanm pou kenbe nou an sante.
- Pandan ke sistèm iminitè nou an aktivman goumen ak mikwòb ki lakòz enfeksyon ak maladi, sistèm lenfatik nou sipòte sistèm iminitè nou an, transpòte selil iminitè yo atravè kò nou, epi bay selil iminitè yo yon kote pou yo viv.
- Lenfom se yon kansè nan globil blan yo rele lenfosit, ki fè pati sistèm iminitè adaptatif nou an, epi ki ap viv nan sistèm lenfatik nou an.
- Iminite natirèl se sistèm iminitè ke nou fèt ak.
- Iminite adaptatif se sistèm iminitè nou devlope pandan n ap ekspoze a diferan mikwòb pandan tout lavi nou.
