Awọn iyipada si ẹdọforo rẹ, le ṣẹlẹ lakoko tabi lẹhin itọju fun lymphoma. Awọn iyipada si ẹdọforo rẹ ti o jẹ abajade bi ipa-ẹgbẹ ti itọju ni a npe ni ẹdọforo toxicities. Awọn ayipada wọnyi le ni ipa lori amọdaju ati agbara mimi. O le rii pe o rọrun diẹ sii ju ti o ti ṣe ṣaaju itọju, tabi pe amọdaju rẹ kii ṣe ohun ti o jẹ tẹlẹ.
Oju opo wẹẹbu yii yoo pese alaye lori kini awọn ayipada le ṣẹlẹ, idi ti wọn fi ṣẹlẹ ati bii wọn ṣe le ṣakoso.
Kini ẹdọforo wa ṣe?
Awọn ẹdọforo wa jẹ awọn ẹya ara ti o ṣe iranlọwọ fun wa lati simi. Wọ́n ń pọ̀ sí i bí a ṣe ń mí sínú, wọ́n sì ń ṣe àdéhùn bí a ṣe ń mí jáde. Ninu ẹdọforo wa ni heamoglobin ti o wa lori awọn sẹẹli ẹjẹ pupa wa gbe atẹgun lati fi jiṣẹ si iyoku ara wa, ati nibiti awọn sẹẹli pupa ti n ju awọn ohun elo ajẹgbin silẹ bi erogba oloro fun wa lati simi.
A ni ẹdọforo meji, ọkan ni apa ọtun ati ọkan ni apa osi ti àyà wa. Nitoripe okan wa tun wa ni apa osi ti àyà wa, ẹdọfóró osi jẹ kekere diẹ ju ọkan lọ ni apa ọtun. Ẹdọfóró ọtún wa ni awọn ipele mẹta (ti a npe ni lobes) ati pe ẹdọfóró osi ni awọn lobes 3 nikan.
Awọn iṣẹ miiran ti ẹdọforo wa
Afẹfẹ lati ẹdọforo wa nilo fun wa lati sọrọ ati ṣe ilana ohun wa.
Awọn ẹdọforo wa ṣe ipa pataki ni aabo wa lati awọn germs ti o ṣẹda ikolu ati arun. Awọn lymphocytes B-cell ninu ẹdọforo wa ṣe agbejade egboogi ti a npe ni Immunoglobulin A, eyiti o ṣe iranlọwọ lati jagun awọn akoran atẹgun.
Ẹ̀dọ̀fóró wa tún máa ń mú irú ẹ̀jẹ̀ kan jáde tó máa ń di ẹgẹ́ tó sì ń pa àwọn kòkòrò àrùn láti dènà kí wọ́n máa fa àkóràn.
Nipa yiyọ carbon dioxide nigba ti a ba simi jade, ẹdọforo wa ṣe iranlọwọ lati da ara wa duro lati di ekikan ju. Ni igba diẹ, ti ara wa ba di ekikan ju a le ni:
- sare okan lu
- rirẹ ati ailera
- dizziness
- iparuru
- ríru ati ìgbagbogbo tabi isonu ti yanilenu.
Sibẹsibẹ, ti ara wa ba wa ni ekikan fun igba pipẹ a le wa ninu eewu diẹ sii ti awọn ipo ati awọn arun pẹlu:
- ehin tooth
- akàn
- arun okan
- Ẹro-ara
- ibaje si ọfun wa tabi ikun
- isanraju
- awọn iṣoro pẹlu eto aifọkanbalẹ wa, ọkan tabi awọn iṣan.
Kini o fa awọn iyipada ẹdọfóró?
Diẹ ninu awọn lymphomas ati awọn itọju fun lymphoma le fa awọn iyipada si ẹdọforo rẹ.
Lymphoma
Lymphoma mediastinal akọkọ bẹrẹ ni aarin àyà rẹ (mediastinum) ati pe o le ni ipa lori ẹdọforo rẹ. Ọpọlọpọ eniyan ti o ni Hodgkin Lymphoma le tun jẹ ki o bẹrẹ ni mediastinum wọn. Ati awọn miiran le ni lymphoma ti o tan si àyà tabi fi titẹ si ẹdọforo rẹ. Diẹ ninu awọn lymphomas le paapaa bẹrẹ ninu ẹdọforo rẹ.
Awọn lymphomas wọnyi le ni ipa lori awọn ẹdọforo rẹ ti wọn ba tobi to lati fi titẹ si wọn, ki o si da wọn duro lati faagun ni kikun nigbati o ba simi, tabi adehun nigbati o ba simi. Ti lymphoma rẹ ba wa ninu ẹdọforo rẹ, o le ni ipa lori ọna ti wọn ṣiṣẹ.
Awọn itọju ti o le fa majele ẹdọforo
Botilẹjẹpe kimoterapi jẹ doko gidi ni ija ọpọlọpọ awọn lymphomas, diẹ ninu awọn oogun chemotherapy le ṣe ọran awọn majele ẹdọforo.
Bleomycin
Bleomycin jẹ chemotherapy ti a lo lati ṣe itọju Hodgkin Lymphoma ati pe o le ṣọwọn fa ẹdọfóró ayipada. Sibẹsibẹ, eewu ti majele ẹdọforo ti o ni ibatan si bleomycin pọ si ti o ba:
- lori 40 ọdun atijọ
- ẹfin
- ni awọn ipo ẹdọfóró miiran
- ni awọn iṣoro pẹlu awọn kidinrin rẹ.
Iwọn atẹgun ti o ga julọ ni a lo nigbagbogbo ni awọn ile-iwosan tabi nigba omiwẹ. Ti o ba nilo atẹgun ni ile-iwosan o le funni ni afẹfẹ iṣoogun kuku ju iwọn atẹgun ti o ga julọ. Rii daju pe o nigbagbogbo jẹ ki awọn dokita rẹ ati nọọsi mọ pe o ti ni bleomycin, paapaa ti o ba ni ni ọdun sẹyin. Wọn yoo ṣe atokọ awọn atẹgun bi aleji lati rii daju pe o ko fun ọ ni atẹgun iwọn-giga.
O jẹ imọran ti o dara lati gbe kaadi tabi ni okun ọwọ tabi ẹgba lati jẹ ki awọn eniyan mọ pe o ko le ni atẹgun ti o ga julọ ti o ba wa ni ipo ti o ko le ṣe ibaraẹnisọrọ funrararẹ.
Bleomycin jẹ lilo nigbagbogbo ninu awọn ilana chemotherapy ABVD ati eBEACOPP.
Awọn chemotherapies miiran
Awọn chemotherapies miiran ti o le fa awọn majele ẹdọforo ni a ṣe akojọ si isalẹ. Sibẹsibẹ, o ṣe pataki lati ranti pe awọn ipa ẹgbẹ wọnyi jẹ toje, ati pe ọpọlọpọ eniyan ti n gba awọn itọju kii yoo ni idagbasoke majele ẹdọforo.
- methotrexate
- gemcitabine
- busulfan
- carmustine
- melphalan
- cyclophosphamide
- chlorambucil
- cytarabine
- chemo orisun platinum gẹgẹbi cisplatin tabi carboplatin.
Ko dabi pẹlu bleomycin, ti majele ẹdọforo rẹ ba ṣẹlẹ nipasẹ oriṣi chemotherapy ti o yatọ iwọ yoo tun ni anfani lati lo atẹgun iwọn-giga ti o ba nilo laisi ewu ti o ṣafikun.
Itọju redio le ṣe alekun eewu ti awọn majele ẹdọforo ti itankalẹ ba wa si àyà rẹ, mediastinum tabi ẹdọforo. Ewu naa ga julọ ti o ba tun ti ni tabi, ti o ni chemotherapy daradara.
Diẹ ninu awọn itọju ajẹsara tun le fa awọn majele ẹdọforo. Iwọnyi pẹlu awọn ajẹsara monoclonal ti a lo nigbagbogbo ni itọju fun lymphoma gẹgẹbi rituximab, obinutuzumab ati brentuximab vedotin.
Awọn inhibitors checkpoint ajẹsara gẹgẹbi pembrolizumab ati nivolumab le fa idasi ajẹsara laarin ẹdọforo rẹ ti o mu ki eto ajẹsara rẹ ko mọ awọn sẹẹli ti o wa ninu ẹdọforo rẹ bi aworan rẹ. Nitorinaa dipo, eto ajẹsara rẹ le wo awọn sẹẹli wọnyi bi germ ati pe o le kọlu wọn. Awọn iru awọn aati wọnyi nilo lati ṣe itọju yatọ si awọn majele ẹdọforo ti o fa nipasẹ awọn itọju miiran ati nigbagbogbo pẹlu awọn sitẹriọdu lati da iṣesi ajẹsara duro.
Awọn aami aiṣan ti awọn iyipada ẹdọfóró
O nilo lati jabo gbogbo titun, tabi awọn aami aisan ti o buru si dokita tabi nọọsi ki wọn le ṣe ayẹwo rẹ. Ni ọpọlọpọ igba, o le ma nilo eyikeyi itọju ṣugbọn ti o ba ṣe, idaduro itọju le di pataki pupọ ni kiakia. Ọpọlọpọ awọn majele ẹdọfóró le jẹ igba diẹ ati pe ko nilo, tabi itọju igba diẹ nikan. Ṣọwọn, awọn majele ẹdọforo ni awọn ipa pipẹ ti yoo di ipo ilera ayeraye.
Awọn aami aisan ti o le ni iriri pẹlu awọn majele ẹdọforo pẹlu:
- iṣoro mimi
- kikuru ẹmi laisi idi
- mimi tabi mimi ariwo
- iyipada si ohun rẹ tabi iṣoro sisọ
- dizziness tabi iporuru
- tingling labẹ awọ ara rẹ
- iwúkọẹjẹ
- irora àyà
- awọ bulu ni ayika ète, ika tabi ika ẹsẹ rẹ
- ti o buru si eyikeyi awọn ipo ẹdọfóró ti o wa tẹlẹ gẹgẹbi ikọ-fèé tabi arun ti ẹdọforo ti o ni idiwọ (COPD).
Nigbawo lati wo dokita rẹ
Kan si dokita rẹ fun atunyẹwo ti o ba gba eyikeyi ninu awọn aami aisan loke. Ti o ba n rii GP (dokita agbegbe) tabi dokita miiran yatọ si hematologist ti oncologist jẹ ki wọn mọ kini:
- Awọn ami aisan ti o n gba, nigbati wọn bẹrẹ ati ti wọn ba ti buru si,
- itọju wo ni o ni ati nigbati o kẹhin.
Pe ọkọ alaisan tabi gba si ẹka pajawiri ti o sunmọ julọ ti o ba ni iwọn otutu ti iwọn 38 tabi diẹ sii, ti o ba ni irora àyà, ti o ba di kuru ẹmi, tabi ti o ba di alara pupọ.
Bawo ni awọn iyipada ẹdọfóró ṣe ayẹwo?
Dọkita rẹ yoo ṣe idanwo ti ara ati tẹtisi awọn ẹdọforo rẹ. Wọn yoo dabi awọn ohun miiran bi igba ti o ti ni itọju kẹhin ati iru itọju ti o ni, awọn idanwo ẹjẹ aipẹ ati awọn oogun miiran ti o le mu. Ni kete ti wọn ba ni aworan ni kikun, wọn yoo pinnu kini awọn idanwo afikun ti o le nilo. Iwọnyi le pẹlu:
- àyà X-ray
- CT tabi MRI ti àyà rẹ
- sputum igbeyewo
- idanwo iṣẹ ẹdọforo
- bronchoscopy
- awọn idanwo ẹjẹ.
Itoju fun ẹdọfóró ayipada
Itoju fun majele ẹdọforo ati awọn iyipada ẹdọfóró miiran yoo dale lori iru itọju ti o ti ni, biba awọn aami aisan rẹ ati iru awọn iyipada ẹdọfóró ti o ti ṣẹlẹ.
Majele ti ẹdọforo lati awọn itọju
Nigbati awọn iyipada ẹdọfóró ba waye nitori abajade majele ẹdọforo ti o fa nipasẹ awọn itọju rẹ, o le funni ni:
- Oogun gẹgẹbi awọn sitẹriọdu, antihistamines, ventolin tabi sulbutamol. A le pase oogun lati ni bi tabulẹti, iṣan-ẹjẹ (sinu iṣọn rẹ), bi puffer tabi nebulizer (lati simi sinu).
- Awọn oogun apakokoro, antifungal tabi oogun apakokoro ti o ba ni, tabi ti o wa ninu ewu ti nini akoran ẹdọfóró.
- Fiisiotherapy àyà ati awọn adaṣe
- Afikun akoko ṣaaju awọn itọju atẹle.
Ẹdọfóró ayipada lati lymphoma
Awọn iyipada ẹdọfóró ti o ṣẹlẹ bi abajade ti lymphoma ninu àyà rẹ tabi ẹdọforo yoo ni itọju yatọ si majele ẹdọforo. Nigbati lymphoma jẹ idi ti awọn iyipada ẹdọfóró rẹ, itọju naa yoo jẹ lati dinku lymphoma lati ṣe idiwọ titẹ lori tabi ninu ẹdọforo rẹ. Eyi tumọ si, pe iwọ yoo nilo itọju bii kimoterapi, itankalẹ tabi iṣẹ abẹ lati yọkuro tabi dinku lymphoma naa.
Bi lymphoma ti n dinku tabi ti yọ awọn ẹdọforo rẹ kuro yẹ ki o bẹrẹ si ṣiṣẹ daradara lẹẹkansi, imudarasi awọn aami aisan rẹ.
Ngbe pẹlu ẹdọfóró ayipada
Nigbati awọn iyipada ẹdọfóró di ayeraye o le ni ipa lori ọpọlọpọ awọn agbegbe ti igbesi aye rẹ. O le gba akoko diẹ lati gba pada ki o kọ ẹkọ kini agbara tuntun rẹ jẹ, ati bii o ṣe le gbe laarin awọn opin rẹ. O le ni awọn oogun titun ti o nilo lati mu, tabi awọn ipinnu lati pade afikun ni ile-iwosan.
Awọn nkan ti o le ṣe lati mu didara igbesi aye rẹ dara pẹlu awọn iyipada ẹdọfóró pẹlu:
- Gba eto ilera ọpọlọ lati ọdọ GP rẹ lati ṣe iranlọwọ lati koju iberu, aibalẹ tabi aapọn ti o ni afikun nitori awọn ayipada wọnyi.
- Gba eto iṣakoso GP pẹlu GP agbegbe rẹ. Awọn ero wọnyi le fun ọ ni awọn ipinnu lati pade ilera 5 ti o ni ibatan ni rara, tabi idiyele kekere pupọ si ọ. Iwọnyi le pẹlu onimọran ounjẹ, onimọ-ara adaṣe adaṣe, alamọdaju adaṣe, oniwosan iṣẹ ati diẹ sii.
- Ṣe itọju iwuwo ilera fun giga rẹ. Oniwosan onjẹjẹ le ṣe iranlọwọ pẹlu eyi ti o ba wa labẹ tabi iwọn apọju, tabi fẹ lati ni imọ siwaju sii nipa jijẹ ilera.
- Ṣe adaṣe nigbagbogbo - onimọ-jinlẹ adaṣe le ṣe iranlọwọ fun ọ lati ṣiṣẹ adaṣe adaṣe ti o gbadun ati pe o le ṣakoso.
- Wo oniṣanwosan-ara fun awọn adaṣe imuduro ẹdọfóró.
- Ṣe oniwosan ara ẹni iṣẹ ṣe ayẹwo ile rẹ ati awọn iṣẹ ṣiṣe lati rii bi wọn ṣe le ṣe iranlọwọ fun ọ lati ṣakoso awọn iṣẹ ṣiṣe ti igbesi aye ojoojumọ pẹlu wahala ti o dinku lori ẹdọforo rẹ.
Lakotan
- Awọn iyipada ẹdọfóró le ṣẹlẹ bi aami aisan ti lymphoma rẹ tabi bi ipa-ẹgbẹ ti itọju.
- Awọn iyipada ẹdọfóró ti o ṣẹlẹ nipasẹ awọn itọju rẹ ni a npe ni majele ẹdọforo.
- Majele ti ẹdọforo jẹ toje ati pe o le jẹ igba diẹ tabi yẹ.
- Jabọ gbogbo awọn aami aisan tuntun tabi buru si dokita rẹ. Jẹ ki wọn mọ iru itọju ti o ni, nigba ti o ni kẹhin, ati Gbogbo sọ fun awọn dokita ati nọọsi rẹ ti o ba ni LATI ṢE ni bleomycin tabi oludena ibi ayẹwo ajesara gẹgẹbi pembrolizumab tabi nivolumab.
- Pe ọkọ alaisan ti o ba ni iwọn otutu ti iwọn 38 ° tabi diẹ ẹ sii, ni irora àyà, di kukuru ti ẹmi tabi ti o ṣaisan pupọ.
- O le nilo lati wo dokita miiran ti a npe ni oniwosan atẹgun lati ṣakoso awọn iyipada ẹdọfóró rẹ.
- Itọju yoo dale lori iru awọn iyipada ti o ni, awọn aami aisan rẹ ati itọju ti o ti ni.
- Gba GP rẹ lati ṣe eto ilera ọpọlọ ati ero iṣakoso GP ti o ba ni awọn iyipada igba pipẹ si ẹdọforo tabi yoo fẹ iranlọwọ afikun paapaa ti awọn iyipada ẹdọfóró rẹ jẹ igba diẹ.
- Pe Awọn nọọsi Itọju Lymphoma wa ti o ba fẹ sọrọ nipasẹ awọn aami aisan rẹ tabi yoo fẹ alaye diẹ sii. Tẹ bọtini olubasọrọ wa ni isalẹ iboju fun awọn alaye olubasọrọ.
