આપણું લોહી લાલ રક્તકણો, શ્વેત રક્તકણો, પ્લેટલેટ્સ અને પ્લાઝ્મા નામના પ્રવાહીથી બનેલું છે. અમારા લાલ રક્ત કોશિકાઓ એ કારણ છે કે આપણું લોહી લાલ છે, અને તેઓ હિમોગ્લોબિન (Hb) નામના પ્રોટીનમાંથી તેમનો લાલ રંગ મેળવે છે.
એનિમિયા એ બ્લડ કેન્સરનું લક્ષણ હોઈ શકે છે, જેમાં લિમ્ફોમાના કેટલાક પેટા પ્રકારોનો સમાવેશ થાય છે. તે કીમોથેરાપી અને ટોટલ બોડી ઇરેડિયેશન (TBI) જેવી કેન્સરની સારવારની પણ ખૂબ જ સામાન્ય આડઅસર છે. એનિમિયાના અન્ય કારણોમાં લોહ અથવા વિટામિન B12નું ઓછું સ્તર, કિડનીની સમસ્યાઓ અથવા લોહીની ઉણપનો સમાવેશ થાય છે.
એનિમિયા એ તબીબી શબ્દ છે જેનો ઉપયોગ ત્યારે થાય છે જ્યારે તમારી પાસે તમારા લોહીમાં પૂરતા પ્રમાણમાં લાલ રક્તકણો અથવા હિમોગ્લોબિન ન હોય.
લાલ રક્ત કોશિકાઓ અને હિમોગ્લોબિન વિશે તમારે શું જાણવાની જરૂર છે
લાલ રક્ત કોશિકાઓ આપણા અસ્થિમજ્જામાં બનાવવામાં આવે છે - આપણા હાડકાના સ્પોન્જી મધ્ય ભાગ, અને પછી આપણા રક્ત પ્રવાહમાં જાય છે.
હિમોગ્લોબિન એ આપણા લાલ રક્ત કોશિકાઓ પરનું પ્રોટીન છે જે તેમને લાલ બનાવે છે.
જ્યારે તે આપણા ફેફસામાંથી પસાર થાય છે ત્યારે ઓક્સિજન આપણા લાલ રક્ત કોશિકાઓ પર હિમોગ્લોબિન સાથે જોડાય છે. લાલ રક્ત કોશિકાઓ પછી જ્યારે આપણું લોહી તેમના દ્વારા વહે છે ત્યારે આપણા શરીરના દરેક અન્ય ભાગમાં ઓક્સિજન છોડે છે.
જેમ જેમ લાલ રક્ત કોશિકાઓ ઓક્સિજન છોડી દે છે, તેમ તેઓ તે વિસ્તારોમાંથી કાર્બન ડાયોક્સાઇડ જેવા કચરાને પણ ઉપાડે છે. પછી તેઓ કચરાને આપણા ફેફસાંમાં લઈ જાય છે જેથી આપણે તેને શ્વાસ લઈ શકીએ.
જ્યારે આપણી કિડનીમાંથી લોહી વહે છે, ત્યારે આપણી કિડની શોધી કાઢે છે કે આપણી પાસે કેટલા લાલ રક્તકણો અને ઓક્સિજન છે. જો આ સ્તર ઘટી રહ્યું છે, તો આપણી કિડની એરિથ્રોપોએટિન નામના હોર્મોનનું વધુ ઉત્પાદન કરે છે. આ હોર્મોન પછી વધુ લાલ રક્ત કોશિકાઓ બનાવવા માટે આપણા અસ્થિમજ્જાને ઉત્તેજિત કરે છે.
આપણા લાલ રક્ત કોશિકાઓ આપણા શરીરના એકમાત્ર કોષો છે જેમાં ન્યુક્લિયસ નથી. ન્યુક્લિયસ એ કોષનો ભાગ છે જે આપણા ડીએનએ અને આરએનએનું વહન કરે છે.
કારણ કે તેમની પાસે ન્યુક્લિયસ (અથવા તેમની અંદર ડીએનએ અને આરએનએ) ન હોવાને કારણે તેઓ પોતાની નકલ કરવામાં અસમર્થ હોય છે (મૂળ કોષમાંથી અન્ય કોષ બનાવી શકે છે) અથવા નુકસાન થાય ત્યારે પોતાની જાતને સુધારી શકતા નથી.
આપણું અસ્થિમજ્જા દરરોજ લગભગ 200 અબજ લાલ રક્તકણો બનાવે છે, અને દરેક લગભગ 3 મહિના સુધી જીવે છે.
જ્યારે જરૂરી હોય ત્યારે, આપણું અસ્થિ મજ્જા લાલ રક્ત કોશિકાઓની સંખ્યામાં વધારો કરી શકે છે જે તે સામાન્ય રકમ કરતાં 8 ગણો વધારે છે.
એનિમિયા એટલે શું?
એનિમિયા એ લો લાલ રક્ત કોશિકાઓ અને હિમોગ્લોબિન માટે તબીબી પરિભાષા છે. જ્યારે તમે લિમ્ફોમાની સારવાર કરાવતા હોવ ત્યારે કીમોથેરાપી એ એનિમિયાનું મુખ્ય કારણ છે. આ એટલા માટે છે કારણ કે કીમોથેરાપી ઝડપથી વિકસતા કોષોને લક્ષ્ય બનાવે છે, અને કમનસીબે, તે ઝડપથી વિકસતા તંદુરસ્ત કોષો અને ઝડપથી વિકસતા કેન્સરગ્રસ્ત કોષો વચ્ચેનો તફાવત કહી શકતી નથી.
ઉપર યાદ રાખો, આપણે કહ્યું હતું કે આપણી અસ્થિમજ્જા દરરોજ 200 અબજ લાલ કોષો બનાવે છે? તે તેમને કીમોથેરાપીનું અણધાર્યું લક્ષ્ય બનાવે છે.
જ્યારે તમને એનિમિયા હોય ત્યારે તમારા લોહીમાં ઓછા કોષો હોવાને કારણે તમને લો બ્લડ પ્રેશર અને હાઈપોક્સિયા (ઓક્સિજનનું ઓછું સ્તર)ના લક્ષણો જોવા મળી શકે છે. આપણા શરીરના દરેક કોષને કાર્ય કરવા માટે જરૂરી ઊર્જા મેળવવા માટે ઓક્સિજનની જરૂર પડે છે.
એનિમિયાના લક્ષણો
- અતિશય થાક અને થાક - આ સામાન્ય થાકથી અલગ છે અને આરામ કે ઊંઘથી તેમાં સુધારો થતો નથી.
- ઉર્જાનો અભાવ અને સર્વત્ર નબળાઈ અનુભવવી.
- ઓક્સિજનના ઓછા સ્તરને કારણે શ્વાસ લેવામાં તકલીફ.
- ઝડપી ધબકારા અને હૃદયના ધબકારા. આવું એટલા માટે થાય છે કારણ કે તમારું શરીર તમારા શરીરમાં વધુ લોહી (અને તેથી ઓક્સિજન) મેળવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. તમારા શરીરની આસપાસ લોહી ઝડપથી મેળવવા માટે તમારા હૃદયને ઝડપથી પંપ કરવાની જરૂર છે.
- લો બ્લડ પ્રેશર. તમારું લોહી પાતળું બને છે કારણ કે તમારી પાસે ઓછા કોષો છે, અને તમારા હૃદયને ધબકારા વચ્ચે સંપૂર્ણ રીતે ભરવાનો સમય નથી જ્યારે તે ઝડપથી ધબકે છે, જેના કારણે બ્લડ પ્રેશરમાં ઘટાડો થાય છે.
- ચક્કર આવવા અથવા હલકા માથાનો અનુભવ થવો.
- માથાનો દુખાવો
- છાતીનો દુખાવો.
- મૂંઝવણ અથવા ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં મુશ્કેલી.
- નિસ્તેજ ત્વચા. આ તમારી પોપચાના અંદરના ભાગમાં ધ્યાનપાત્ર હોઈ શકે છે.
- સ્નાયુઓ અથવા સાંધામાં દુખાવો.
એનિમિયાની સારવાર અને વ્યવસ્થાપન
એનિમિયાની સારવાર કારણ પર આધારિત છે. જો તમારી એનિમિયાનું કારણ આના કારણે છે:
- લોહનું સ્તર ઓછું હોય, તો તમારે આયર્ન સપ્લિમેન્ટની જરૂર પડી શકે છે જેમ કે આયર્નની ગોળીઓ અથવા આયર્ન ઇન્ફ્યુઝન - તમારા લોહીના પ્રવાહમાં ટીપાં દ્વારા આપવામાં આવે છે.
- વિટામિન B12 નું ઓછું સ્તર, તમારે ગોળીઓ અથવા ઈન્જેક્શન જેવા પૂરકની જરૂર પડી શકે છે.
- તમારી કિડની એરિથ્રોપોએટિન હોર્મોન પૂરતું બનાવવામાં અસમર્થ છે, તો તમારે વધુ લાલ કોષો ઉત્પન્ન કરવા માટે તમારા અસ્થિ મજ્જાને ઉત્તેજીત કરવા માટે આ હોર્મોનના કૃત્રિમ સ્વરૂપ સાથેના ઇન્જેક્શનની જરૂર પડી શકે છે.
જો કે, જ્યારે તમારી એનિમિયા લિમ્ફોમા માટેની તમારી સારવારને કારણે થાય છે ત્યારે વ્યવસ્થાપન થોડી અલગ હોય છે. કારણ બદલી શકાય તેવી કોઈ વસ્તુની અછતને કારણે નથી. તે તમારી સારવાર દ્વારા તમારા કોષો પર સીધો હુમલો થવાને કારણે થાય છે.
સમય
તમને તમારા એનિમિયા માટે કોઈ સારવારની જરૂર નથી. તમારા શરીરને નાશ પામેલા કોષોને બદલવા માટે સમય આપવા માટે, દરેક ચક્રની વચ્ચે આરામના સમયગાળા સાથે તમારી કીમોથેરાપી ચક્રમાં આપવામાં આવે છે.
બ્લડ ટ્રાન્સફ્યુઝન
કેટલાક કિસ્સાઓમાં, તમારે લોહી ચઢાવવાની જરૂર પડી શકે છે પેક્ડ લાલ રક્ત કોશિકાઓ (PRBC). આ ત્યારે થાય છે જ્યારે દાતાના રક્તદાનને ફિલ્ટર કરવામાં આવે છે, અને બાકીના રક્તમાંથી લાલ રક્ત કોશિકાઓ દૂર કરવામાં આવે છે. પછી તમે તેમના લાલ રક્ત કોશિકાઓને સીધા તમારા રક્ત પ્રવાહમાં સ્થાનાંતરિત કરો છો.
PRBC નું સ્થાનાંતરણ સામાન્ય રીતે 1-4 કલાકની વચ્ચે ગમે ત્યાં લે છે. જો કે, બધી હોસ્પિટલોમાં સાઇટ પર બ્લડ બેંક હોતી નથી, તેથી વિલંબ થઈ શકે છે કારણ કે લોહી બહારની જગ્યાએથી આવે છે.
સારાંશ
- એનિમિયા એ લિમ્ફોમાની સારવારની સામાન્ય આડઅસર છે, પરંતુ અન્ય કારણો પણ છે.
- સારવાર કારણ પર આધાર રાખે છે.
- લાલ રક્ત કોશિકાઓમાં હિમોગ્લોબિન નામનું પ્રોટીન હોય છે, જે તેમને લાલ રંગ આપે છે.
- ઓક્સિજન હિમોગ્લોબિન સાથે જોડાય છે અને જ્યારે તેમાંથી લોહી વહે છે ત્યારે આપણા શરીરના તમામ ભાગોમાં લઈ જવામાં આવે છે.
- લાલ રક્તકણો આપણા શરીરમાંથી કાર્બન ડાયોક્સાઈડ જેવા કચરાના ઉત્પાદનોને શ્વાસ બહાર કાઢવા માટે આપણા ફેફસાંમાં લઈ જાય છે.
- લોહી પાતળું હોવાને કારણે અને આપણા શરીરમાં કોષોને પૂરતો ઓક્સિજન મળતો ન હોવાને કારણે એનિમિયાના લક્ષણો જોવા મળે છે.
- જ્યારે આપણા લાલ કોષ અને ઓક્સિજન ઓછું હોય છે, ત્યારે આપણી કિડની વધુ લાલ રક્ત કોશિકાઓ બનાવવા માટે આપણા અસ્થિમજ્જાને ઉત્તેજીત કરવા માટે હોર્મોન એરિથ્રોપોએટિન વધુ બનાવે છે.
- તમારા લાલ કોષોને ટોચ પર લાવવા માટે તમને રક્ત ચડાવવાની જરૂર પડી શકે છે.
- જો તમને એનિમિયા અથવા રક્ત તબદિલી વિશે કોઈ પ્રશ્નો હોય, તો તમે અમારી લિમ્ફોમા કેર નર્સને સોમવાર-શુક્રવાર સવારે 9am-4:30 ઇસ્ટર માનક સમય અનુસાર કૉલ કરી શકો છો. સંપર્ક વિગતો માટે સ્ક્રીનના તળિયે અમારો સંપર્ક કરો બટન પર ક્લિક કરો.
