આપણું લોહી પ્લાઝ્મા, લાલ રક્તકણો, શ્વેત રક્તકણો અને થ્રોમ્બોસાયટ્સ નામના પ્રવાહીથી બનેલું છે. થ્રોમ્બોસાયટ્સ વધુ સામાન્ય રીતે પ્લેટલેટ્સ તરીકે ઓળખાય છે. તેમને પ્લેટલેટ્સનું હુલામણું નામ આપવામાં આવ્યું હતું કારણ કે જ્યારે તેઓ માઇક્રોસ્કોપ દ્વારા જોવામાં આવે છે ત્યારે તેઓ નાની પ્લેટ જેવા દેખાય છે. જ્યારે આપણા પ્લેટલેટ્સ (થ્રોમ્બોસાયટ્સ) ખૂબ ઓછા હોય છે, ત્યારે તેને થ્રોમ્બોસાયટોપેનિયા કહેવામાં આવે છે.
પ્લેટલેટ્સ આપણા લોહીના કોષો છે જે ગંઠાઈ જવા માટે મદદ કરે છે. જ્યારે આપણે આપણી જાતને કાપીએ છીએ અથવા બમ્પ કરીએ છીએ, ત્યારે આપણા પ્લેટલેટ્સ રક્તસ્રાવ અને ઉઝરડાને રોકવા માટે આપણા ઘાને પ્લગ કરવા માટે તે વિસ્તારમાં ધસી આવે છે. તેઓ એવા રસાયણો પણ છોડે છે જે ગંઠાઈ જવાના અન્ય પરિબળોને સંકેત મોકલે છે અને નુકસાનને સુધારવામાં મદદ કરે છે. જો તમને થ્રોમ્બોસાયટોપેનિયા હોય, તો તમને સરળતાથી રક્તસ્રાવ અને ઉઝરડા થવાની શક્યતા વધુ છે.
જ્યારે તમારી પાસે થ્રોમ્બોસાયટ્સનું સ્તર ઓછું હોય ત્યારે થ્રોમ્બોસાયટોપેનિયા એ તબીબી શબ્દ છે. થ્રોમ્બોસાયટ્સ વધુ સામાન્ય રીતે પ્લેટલેટ્સ તરીકે ઓળખાય છે.
પ્લેટલેટ્સ વિશે તમારે શું જાણવાની જરૂર છે?
પ્લેટલેટ્સ એ રક્ત કોશિકાઓ માટે વપરાતો સામાન્ય શબ્દ છે થ્રોમ્બોસાયટ્સ.
પ્લેટલેટ્સ આપણા અસ્થિમજ્જામાં બને છે - આપણા હાડકાના સ્પોન્જી મધ્ય ભાગ, અને પછી આપણા રક્ત પ્રવાહમાં જાય છે.
આપણું શરીર દરરોજ લગભગ 100 અબજ પ્લેટલેટ બનાવે છે! (તે દર સેકન્ડમાં લગભગ 1 મિલિયન છે). પરંતુ તેઓ મૃત્યુ પામે અને નવા પ્લેટલેટ્સ દ્વારા બદલવામાં આવે તે પહેલાં, લગભગ 8-12 દિવસ માટે જ આપણા લોહીમાં રહે છે.
પ્લેટલેટ્સ રસાયણોને પ્રતિક્રિયા આપે છે જે આપણી ક્ષતિગ્રસ્ત રક્તવાહિનીઓ છોડે છે. આ રસાયણો પ્લેટલેટ્સ સક્રિય કરો જેથી તેઓ ચીકણા બની જાય છે અને રક્તવાહિનીઓના ક્ષતિગ્રસ્ત વિસ્તારને ચોંટી જાય છે, જે સ્કેબ બનાવે છે.
નિષ્ક્રિય પ્લેટલેટ્સ ચીકણા હોતા નથી અને આપણી રક્તવાહિનીઓમાં એકબીજા સાથે અથવા આપણી રક્તવાહિનીઓની દિવાલોને ચોંટ્યા વિના સરળતાથી ફરે છે.
પ્લેટલેટ્સ રક્તસ્રાવ અને ઉઝરડાને કેવી રીતે રોકે છે?
જ્યારે રક્તવાહિનીઓમાંની એકને નુકસાન થાય છે અને લોહી બહાર નીકળે છે ત્યારે અમને રક્તસ્રાવ થાય છે અને ઉઝરડા થાય છે. આમાંની કેટલીક રક્તવાહિનીઓ ખૂબ જ નાની (રુધિરકેશિકાઓ) છે, જ્યારે અન્ય ઘણી મોટી છે (ધમનીઓ અને નસો). જ્યારે આમાંથી એક જહાજને નુકસાન થાય છે, ત્યારે તે રસાયણો છોડે છે જે આપણા પ્લેટલેટ્સને આકર્ષે છે અને સક્રિય કરે છે.
અમારા પ્લેટલેટ્સ વિસ્તાર તરફ ધસી જાય છે અને ક્ષતિગ્રસ્ત વિસ્તાર અને દરેકને વળગી રહે છે. લાખો પ્લેટલેટ્સ ઘા પર ભેગા થઈને પ્લગ (અથવા સ્કેબ) બનાવે છે, આપણું લોહી આપણી રક્તવાહિનીઓમાં રાખે છે અને જંતુઓને આપણા રક્ત પ્રવાહમાં પ્રવેશતા અટકાવે છે.
ઘણી વખત આપણે આ રક્તવાહિનીઓને નુકસાન પહોંચાડી શકીએ છીએ - જેમ કે નાની રુધિરકેશિકાઓ જ્યારે આપણે નાક ફૂંકીએ છીએ અથવા દાંત સાફ કરીએ છીએ, પરંતુ અમને રક્તસ્રાવ થતો નથી કારણ કે અમારા પ્લેટલેટ્સ અસરકારક રીતે અને ખૂબ જ ઝડપથી છિદ્રને પ્લગ કરે છે. જો કે, જ્યારે તમે થ્રોમ્બોસાયટોપેનિક છો, ત્યારે તમારી પાસે ઘાને ઢાંકવા માટે પૂરતી પ્લેટલેટ્સ હોતી નથી. આ રક્તસ્રાવ અથવા ઉઝરડાનું કારણ બની શકે છે.
થ્રોમ્બોસાયટોપેનિયા વિશે તમારે શું જાણવાની જરૂર છે
થ્રોમ્બોસાયટોપેનિયા એ પર્યાપ્ત પ્લેટલેટ્સ ન હોવાનું તબીબી નામ છે. તે ઘણી લિમ્ફોમા સારવારની સામાન્ય આડઅસર છે અને તમને રક્તસ્રાવ અને ઉઝરડાના જોખમમાં મૂકે છે.
થ્રોમ્બોસાયટોપેનિયાને રોકવા માટે તમે કંઈ કરી શકતા નથી, તેથી મહત્ત્વની બાબત એ છે કે તમારા જોખમને ઓળખો અને તેને સમસ્યા બનતા અટકાવવા પગલાં લો.
કેટલાક લોશન, ક્રીમ, દવાઓ અને પૂરક તમારા રક્તસ્રાવનું જોખમ વધારી શકે છે. તમારા રક્તસ્રાવના જોખમ વિશે તમારા ડૉક્ટર અથવા ફાર્માસિસ્ટ સાથે વાત કરો અને જો આ વસ્તુઓ લેવી સલામત છે. વધુ માહિતી માટે નીચેના મથાળા પર ક્લિક કરો.
કેટલીક ઓવર-ધ-કાઉન્ટર દવાઓ તમારા રક્તસ્રાવ અને ઉઝરડાનું જોખમ વધારી શકે છે. આમાંની કેટલીક ગોળીઓ છે જ્યારે અન્ય ક્રીમ અથવા લોશનમાં છે. નીચેની કોઈપણ ઓવર-ધ-કાઉન્ટર દવાઓ લેતા પહેલા તમારા ડૉક્ટર અથવા ફાર્માસિસ્ટને પૂછો.
- એસ્પિરિન (એસ્પ્રો, કાર્ટિયા)
- આઇબુપ્રોફેન (નુરોફેન)
- મેલાટોનિન
- bromelain
- વિટામિન ઇ
- સાંજે primrose
- કુંવાર
ઘણી જડીબુટ્ટીઓ અને મસાલાઓમાં આરોગ્ય માટે ઘણા ફાયદા છે. જો કે, જો તમને થ્રોમ્બોસાયટોપેનિયા છે, તો તમારે કેટલાક ટાળવા જોઈએ. નીચેનામાંથી કોઈપણ જડીબુટ્ટીઓ અને મસાલાઓ સાથે પૂરક લેતા પહેલા તમારા ડૉક્ટર અથવા ફાર્માસિસ્ટ સાથે વાત કરો.
- હળદર
- આદુ
- લાલ મરચું મરી
- લસણ
- કેસિઆ તજ
- તાવ
- જીન્ગો બિલોબા
- દ્રાક્ષના બીજનો અર્ક
- ડોંગ ક્વાઈ.
લો પ્લેટલેટ્સના ચિહ્નો અને લક્ષણો
પ્લેટલેટનું સ્તર ઓછું હોવાને કારણે તમને કોઈ અલગ અનુભવ થશે નહીં. સામાન્ય રીતે નિયમિત રક્ત પરીક્ષણ બતાવે છે કે તમારું સ્તર સામાન્ય કરતાં ઓછું છે તે પછી તેનું નિદાન થાય છે. અન્ય ચિહ્નો અને લક્ષણો જે તમને મળી શકે છે તેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:
- નાના કાપ અથવા ઉઝરડા પછી તમારા સામાન્ય કરતાં વધુ સમય સુધી રક્તસ્ત્રાવ થાય છે.
- સામાન્ય કરતાં વધુ ઉઝરડા.
- તમારા નાકને ફૂંકતી વખતે નાકમાંથી રક્તસ્ત્રાવ અથવા પેશી પર લોહી.
- તમારા દાંત સાફ કર્યા પછી પેઢામાંથી લોહી નીકળવું.
- જ્યારે તમે શૌચાલયમાં જાઓ છો ત્યારે રક્તસ્રાવ થાય છે.
- ઉધરસથી લોહી આવવું.
- જો તમને પીરિયડ્સ (માસિક સ્રાવ) આવે તો તમે જોઈ શકો છો કે તે ભારે છે અથવા સામાન્ય કરતાં વધુ સમય સુધી ચાલે છે.
- તમારી ત્વચા પર નાના, લાલ અથવા જાંબલી ફોલ્લીઓ અથવા પેચો, આ ફોલ્લીઓ જેવો દેખાય છે.
થ્રોમ્બોસાયટોપેનિક હોય ત્યારે તમારે જે સાવચેતીઓ લેવાની જરૂર છે
તમારા પ્લેટલેટ્સ સામાન્ય રીતે સમય અથવા પ્લેટલેટ ટ્રાન્સફ્યુઝન સાથે સુધરે છે. જો કે, જ્યારે તમે થ્રોમ્બોસાયટોપેનિક હોવ ત્યારે સંભવિત રૂપે જીવલેણ રક્તસ્રાવને રોકવા માટે તમારે સાવચેતી રાખવાની જરૂર છે. આ નીચે સૂચિબદ્ધ છે.
- માત્ર નરમ ટૂથબ્રશનો ઉપયોગ કરો અને હળવા હાથે બ્રશ કરો. ફ્લોસ કરશો નહીં જ્યાં સુધી તે હંમેશા તમારી દિનચર્યાનો ભાગ ન હોય.
- આકસ્મિક સંપર્ક થઈ શકે તેવી કોઈપણ સંપર્ક રમતો અથવા રમતો રમશો નહીં.
- થીમ પાર્ક રાઈડ પર ન જાવ.
- પ્રાણીઓ અથવા પાલતુ સાથે કોઈ રફ રમત.
- નાક ફૂંકતી વખતે બળનો ઉપયોગ કરવાનું ટાળો.
- ક્રિસ્પી, ચ્યુવી અને સખત ખોરાક ટાળો.
- કબજિયાતને રોકવા માટે એપિરિઅન્ટ્સ (લેક્સેટિવ્સ) લો જેથી કરીને જ્યારે તમે શૌચાલયમાં જાવ ત્યારે તમને તાણ ન આવે.
- બમ્પિંગ, ટ્રીપિંગ અને ફોલ્સ ટાળવા માટે તમારા ઘરમાંથી ક્લટર દૂર કરો.
- છરીઓ અને ટૂલ્સ જેવા તીક્ષ્ણ સાધનોનો ઉપયોગ કરવાનું ટાળો.
- જો તમે સેક્સ કરી રહ્યા હોવ, તો તમારા પાર્ટનરને જણાવો કે તે નમ્ર હોવું જરૂરી છે અને ઘણા બધા લુબ્રિકન્ટનો ઉપયોગ કરો, -જો તમે સિલિકોન-આધારિત રમકડાં અથવા કોન્ડોમનો ઉપયોગ કરો છો, તો પાણી આધારિત લ્યુબનો ઉપયોગ કરો. જો રમકડાં અથવા કોન્ડોમનો ઉપયોગ ન કરતા હોય, તો સિલિકોન આધારિત લ્યુબનો ઉપયોગ કરો.
- તમારા સમયગાળા દરમિયાન ટેમ્પોન્સને બદલે સેનિટરી પેડ્સનો ઉપયોગ કરો.
જો તમને કોઈ અસામાન્ય રક્તસ્ત્રાવ અથવા ઉઝરડા હોય, તો સલાહ માટે તમારી નર્સ અથવા ડૉક્ટરને કૉલ કરો. જો તમે રક્તસ્રાવ બંધ કરી શકતા નથી, અથવા ચક્કર આવવા લાગે છે, તમારી દ્રષ્ટિમાં ફેરફાર થાય છે અથવા અસ્વસ્થ થઈ જાય છે, તો 000 પર એમ્બ્યુલન્સને કૉલ કરો અથવા કોઈ તમને નજીકના કટોકટી વિભાગમાં લઈ જશે.
થ્રોમ્બોસાયટોપેનિયા માટે સારવાર
થ્રોમ્બોસાયટોપેનિયા માટે તમારે કોઈ સારવારની જરૂર નથી. ઘણા કિસ્સાઓમાં તમારા પ્લેટલેટનું સ્તર આગામી થોડા દિવસો અને અઠવાડિયામાં હસ્તક્ષેપ વિના વધશે. મુખ્ય વસ્તુ ઉપરોક્ત સાવચેતીઓ લેવાનું છે.
જો કે, જો તમને સક્રિય રીતે રક્તસ્ત્રાવ અથવા ઉઝરડા હોય અથવા તમારા પ્લેટલેટનું સ્તર ગંભીર માનવામાં આવે તો તમારે આની જરૂર પડી શકે છે. પ્લેટલેટ ટ્રાન્સફ્યુઝન. જો તમે શસ્ત્રક્રિયા કરવા જઈ રહ્યા હોવ અથવા થોડી રક્તસ્રાવ થઈ શકે તેવી પ્રક્રિયા કરવા જઈ રહ્યા હોવ તો તમારા ડૉક્ટર પ્લેટલેટ ટ્રાન્સફ્યુઝનની ભલામણ પણ કરી શકે છે.
પ્લેટલેટ ટ્રાન્સફ્યુઝન એ છે જ્યારે રક્તદાતાના રક્તમાંથી પ્લેટલેટ બાકીના રક્તમાંથી અલગ કરવામાં આવે છે, અને પ્લેટલેટ્સ તમને આપવામાં આવે છે. જ્યારે તમને એક બેગમાં એક કરતાં વધુ દાતા પ્લેટલેટ્સ મળે ત્યારે પૂલ્ડ પ્લેટલેટ્સ હોય છે.
પ્લેટલેટ્સ પીળો રંગ દેખાય છે અને તમને કેન્યુલા અથવા સેન્ટ્રલ લાઇન દ્વારા આપવામાં આવે છે. પ્લેટલેટ ટ્રાન્સફ્યુઝનમાં સામાન્ય રીતે માત્ર 15-30 મિનિટનો સમય લાગે છે, જો કે તમારે તેમને બ્લડ બેંકમાંથી આવવાની રાહ જોવી પડી શકે છે.
દવા સમીક્ષા
તમારા ડૉક્ટર અથવા ફાર્માસિસ્ટ પણ તમારી દવાઓની સમીક્ષા કરવા માગે છે. તમે જે દવાઓ લઈ રહ્યા છો તે તમામ દવાઓ વિશે તેમને કહો, પછી ભલે તમે તેને સ્ક્રિપ્ટ વિના ફાર્મસીમાંથી અથવા સુપરમાર્કેટમાંથી મેળવી હોય.
જો તમે કોઈપણ ગેરકાયદેસર દવાઓ લેતા હોવ, તો તમારે તમારા ડૉક્ટરને પણ આ વિશે જણાવવું જોઈએ. તમે કાનૂની મુશ્કેલીમાં ફસાઈ જશો નહીં, અને તેઓ તમારી સ્વાસ્થ્ય સંભાળ વિશે નિર્ણય લેવામાં આને પરિબળ કરી શકશે.
રક્તસ્રાવ રોકવા માટે ઘા વ્યવસ્થાપન
જો તમને સક્રિય રીતે રક્તસ્ત્રાવ થઈ રહ્યો હોય, તો તે વિસ્તાર પર કોલ્ડ પેક મૂકો અને જ્યાં સુધી રક્તસ્ત્રાવ બંધ ન થાય ત્યાં સુધી સખત દબાણ કરો અથવા તમે કટોકટી વિભાગમાં આવો. નર્સ અથવા ડૉક્ટર તમારા ઘાનું મૂલ્યાંકન કરશે અને કોઈપણ રક્તસ્રાવને રોકવા અને ચેપને ટાળવા માટે યોગ્ય ડ્રેસિંગ પસંદ કરશે.
ઘડિયાળ - પ્લેટલેટ્સ અને લોહી ગંઠાઈ જવું
સારાંશ
- થ્રોમ્બોસાયટોપેનિયા એ લિમ્ફોમાની સારવારની સામાન્ય આડ-અસર છે.
- થ્રોમ્બોસાયટ્સને સામાન્ય રીતે પ્લેટલેટ્સ કહેવામાં આવે છે, અને જ્યારે આ રક્ત કોશિકાઓ ઓછી હોય છે, ત્યારે તેને થ્રોમ્બોસાયટોપેનિયા કહેવામાં આવે છે.
- પ્લેટલેટ્સ જ્યારે તમારી રક્ત વાહિનીઓની દિવાલોને નુકસાન થાય ત્યારે તેમાંથી મુક્ત થતા રસાયણો દ્વારા સક્રિય થાય છે.
- એકવાર સક્રિય થયા પછી, પ્લેટલેટ્સ રક્ત વાહિનીના ક્ષતિગ્રસ્ત ભાગને વળગી રહે છે, અને રક્તસ્રાવ અને ઉઝરડાને રોકવા માટે પ્લગ બનાવવા માટે એકબીજા સાથે ચોંટી જાય છે.
- કેટલીક દવાઓ, જડીબુટ્ટીઓ અને મસાલા તમારા રક્તસ્રાવનું જોખમ વધારી શકે છે. તમારા ડૉક્ટર અથવા ફાર્માસિસ્ટ સાથે તેઓ શું ભલામણ કરે છે તે વિશે વાત કરો.
- થ્રોમ્બોસાયટોપેનિયા તમને રક્તસ્રાવ અને ઉઝરડાના જોખમમાં મૂકે છે.
- તમારે થ્રોમ્બોસાયટોપેનિયા માટે કોઈ સારવારની જરૂર નથી કારણ કે તબીબી હસ્તક્ષેપ વિના તમારા પ્લેટલેટ્સમાં વધારો થવાની સંભાવના છે, જો કે, તમારે ઉપર સૂચિબદ્ધ રીતે સાવચેતી રાખવાની જરૂર પડશે.
- કેટલાક સંજોગોમાં તમારે પ્લેટલેટ ટ્રાન્સફ્યુઝનની જરૂર પડી શકે છે.
- જો તમને કોઈ પ્રશ્નો હોય, તો તમે અમારી લિમ્ફોમા કેર નર્સને, સોમવાર-શુક્રવારે સવારે 9am-5pm પૂર્વીય માનક સમય અનુસાર કૉલ કરી શકો છો. વિગતો માટે સ્ક્રીનના તળિયે અમારો સંપર્ક કરો બટન પર ક્લિક કરો.
