પ્રજનનક્ષમતા એ બાળક બનાવવાની તમારી ક્ષમતા છે, એટલે કે, ગર્ભવતી થવાની અથવા અન્ય કોઈને ગર્ભવતી કરાવવાની. લિમ્ફોમા માટેની કેટલીક સારવાર તમારી પ્રજનન ક્ષમતાને અસર કરી શકે છે. આમાં કીમોથેરાપી, ઇમ્યુન ચેકપોઇન્ટ ઇન્હિબિટર્સ અને જો તમારા પેટ અથવા જનનાંગો પર હોય તો રેડિયેશન ટ્રીટમેન્ટનો સમાવેશ થઈ શકે છે.
જ્યારે તમે બાળક તરીકે અથવા પુખ્ત વયે લિમ્ફોમાની સારવાર કરાવો છો ત્યારે પ્રજનનક્ષમતામાં ફેરફાર થઈ શકે છે. જો કે, એવી કેટલીક બાબતો છે જે તમારી પ્રજનન ક્ષમતાને બચાવવા માટે પ્રયાસ કરી શકાય છે. તે મહત્વનું છે કે તમે સારવાર શરૂ કરો તે પહેલાં આ કરવામાં આવે.
શું મારી સારવાર મારી પ્રજનન ક્ષમતાને અસર કરશે? અને, તેને બચાવવા માટે શું કરી શકાય?
વ્યાખ્યાઓ
અમે જાણીએ છીએ કે કેટલાક લોકો પુરૂષ કે સ્ત્રી તરીકે ઓળખતા નથી અથવા તેમના જૈવિક લિંગથી અલગ લિંગ સાથે ઓળખતા નથી. આ પૃષ્ઠ પર પ્રજનનક્ષમતાની ચર્ચા કરવાના હેતુઓ માટે, જ્યારે આપણે પુરુષનો ઉલ્લેખ કરીએ છીએ, ત્યારે અમે શિશ્ન અને વૃષણ જેવા પુરુષ જાતીય અંગો સાથે જન્મેલા લોકોનો ઉલ્લેખ કરીએ છીએ. જ્યારે આપણે સ્ત્રીનો ઉલ્લેખ કરીએ છીએ, ત્યારે અમે યોનિ, અંડાશય અને ગર્ભાશય (ગર્ભાશય) સહિત સ્ત્રી જાતીય અંગો સાથે જન્મેલા લોકોનો ઉલ્લેખ કરીએ છીએ.
શું હું સારવાર દરમિયાન ગર્ભવતી થઈ શકું (અથવા અન્ય કોઈને મેળવી શકું)?
મોટા ભાગના કિસ્સાઓમાં, જવાબ ના છે. લિમ્ફોમાની સારવાર દરમિયાન તમારે ગર્ભવતી થવી જોઈએ નહીં અથવા અન્ય કોઈને ગર્ભવતી થવી જોઈએ નહીં. લિમ્ફોમાની ઘણી સારવાર શુક્રાણુ અને ઇંડા (ઓવા) ને અસર કરી શકે છે. આનાથી બાળકને ખોડ (યોગ્ય રીતે વિકાસ ન થતો) થવાનું જોખમ વધારે છે. તે તમારી સારવારમાં વિલંબનું કારણ પણ બની શકે છે.
અન્ય સારવાર અજાત બાળકને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. બાળક માટે સૌથી મોટું જોખમ ગર્ભાવસ્થાના પ્રથમ 12 અઠવાડિયામાં હોય છે જ્યારે બાળક બનાવતા તમામ કોષો વિકસિત થઈ રહ્યા હોય છે.
ગર્ભાવસ્થાની યોજના બનાવવાનો શ્રેષ્ઠ સમય ક્યારે હશે તે વિશે તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, તમે ગર્ભવતી બનતા પહેલા સારવાર પૂરી કરી લો તે પછી તમારે 2 વર્ષ સુધી રાહ જોવી પડી શકે છે.
જો તમે સારવાર લઈ રહ્યા હો ત્યારે અણધારી ગર્ભાવસ્થા થાય, તો તરત જ તમારા ડૉક્ટરને જણાવો.
જો મને લિમ્ફોમાનું નિદાન થાય ત્યારે હું પહેલેથી જ ગર્ભવતી હોઉં તો શું?
જ્યારે તમે પહેલેથી જ ગર્ભવતી હો ત્યારે લિમ્ફોમાનું નિદાન કરવું પડકારજનક છે. અને તે વાજબી નથી! પરંતુ, કમનસીબે તે થાય છે.
શું હું મારા બાળકને રાખી શકું?
ઘણીવાર જવાબ હા હોય છે! એવા કેટલાક કિસ્સાઓ હોઈ શકે છે જ્યારે તમારા ડૉક્ટર તબીબી સમાપ્તિ (ગર્ભપાત) સૂચવે છે. પરંતુ, ઘણા કિસ્સાઓમાં, સગર્ભાવસ્થા ચાલુ રહી શકે છે અને પરિણામે તંદુરસ્ત બાળક બની શકે છે. નિર્ણય તમારો છે. નિર્ણય લેતા પહેલા ખાતરી કરો કે તમને જરૂરી બધી માહિતી મળી છે.
શું હું હજુ પણ લિમ્ફોમાની સારવાર કરાવી શકું?
હા. જો કે, સારવાર માટે યોજના બનાવતા પહેલા તમારા ડૉક્ટરને ઘણી બાબતો ધ્યાનમાં લેવાની જરૂર પડશે.
તમારા ડૉક્ટર ધ્યાનમાં લેશે:
- શું તમારી ગર્ભાવસ્થા 1લા ત્રિમાસિક (0-12 અઠવાડિયા), 2જી ત્રિમાસિક (13-28 અઠવાડિયા), અથવા 3જી ત્રિમાસિક (જન્મ સુધી 29 અઠવાડિયા) માં છે.
- તમારી પાસે લિમ્ફોમાનો પેટા પ્રકાર છે.
- તમારા લિમ્ફોમાનું સ્ટેજ અને ગ્રેડ.
- તમારી પાસેના કોઈપણ લક્ષણો અને તમારું શરીર લિમ્ફોમા અને ગર્ભાવસ્થા સાથે કેવી રીતે સામનો કરી રહ્યું છે.
- સારવાર લેવી કેટલી તાત્કાલિક છે અને તમારે કઈ સારવારની જરૂર પડશે.
- અન્ય કોઈપણ બીમારીઓ અથવા સારવારો જે તમને હોઈ શકે છે.
શા માટે સારવાર મારી પ્રજનન ક્ષમતાને અસર કરે છે?
વિવિધ સારવારો તમારી પ્રજનન ક્ષમતાને અલગ અલગ રીતે અસર કરી શકે છે.
વૃષણમાં લિમ્ફોમા
લિમ્ફોમા જૈવિક પુરુષોના વૃષણમાં વિકસી શકે છે. લિમ્ફોમાને નષ્ટ કરવાના હેતુથી કેટલીક સારવારો વૃષણના કાર્યને અસર કરી શકે છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, લિમ્ફોમા અને આસપાસના અંડકોષના પેશીઓને દૂર કરવા માટે શસ્ત્રક્રિયાની જરૂર પડી શકે છે.
કિમોચિકિત્સાઃ
કીમોથેરાપી ઝડપથી વિકસતા કોષો પર હુમલો કરે છે, જેથી શુક્રાણુ ઉત્પન્ન થાય છે, અથવા ઇંડા અંડાશયમાં પરિપક્વ થાય છે તે કીમોથેરાપીથી પ્રભાવિત થઈ શકે છે.
અંડાશય પર અસર
કીમોથેરાપી તમારા અંડાશયની કાર્ય કરવાની રીતને અસર કરી શકે છે અને તેમને તંદુરસ્ત ઇંડાને પરિપક્વ થવાથી અને છોડવાથી અટકાવી શકે છે. તે પાકતા ઇંડાને પણ નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. તમારી ઉંમરના આધારે તમારા અંડાશય પરની અસર અલગ-અલગ હોઈ શકે છે, પછી ભલે તમે તરુણાવસ્થા સુધી પહોંચી ગયા હોવ અથવા મેનોપોઝની ઉંમરની નજીક હોવ અને તમારી પાસે કેમોથેરાપીનો પ્રકાર હોય.
વૃષણ પર અસર
તમારા વૃષણ પર કીમોથેરાપીની અસર અસ્થાયી અથવા કાયમી હોઈ શકે છે. કીમોથેરાપી તમારા શુક્રાણુઓને અસર કરી શકે છે, પરંતુ તમારા વૃષણના કાર્ય અને શુક્રાણુના ઉત્પાદન માટે જવાબદાર તમારા વૃષણના કોષોને પણ નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
જો તમારા વૃષણના કોષોને નુકસાન થાય છે, તો કીમોની અસર તમારી પ્રજનન ક્ષમતા પર કાયમી હોઈ શકે છે.
મોનોક્લોનલ એન્ટિબોડીઝ
કેટલાક મોનોક્લોનલ એન્ટિબોડીઝ, ખાસ કરીને પેમ્બ્રોલિઝુમાબ અથવા નિવોલુમબ જેવા રોગપ્રતિકારક ચેકપોઇન્ટ અવરોધકો, હોર્મોન્સ ઉત્પન્ન કરવાની તમારી ક્ષમતાને અસર કરી શકે છે. તમારા શરીરને શુક્રાણુ અથવા પુખ્ત ઇંડા બનાવવા માટે કહેવા માટે હોર્મોન્સની જરૂર છે.
જ્યારે તમારા હોર્મોનનું સ્તર પ્રભાવિત થાય છે, ત્યારે તમારી પ્રજનન ક્ષમતાને અસર થાય છે. આ કાયમી પરિવર્તન હોઈ શકે છે, પરંતુ દરેક સાથે આવું થતું નથી. આ દવાઓથી તમારા હોર્મોન્સ પર કાયમી અસર થશે કે કેમ તે કહેવાની કોઈ રીત નથી.
રેડિયેશન ઉપચાર
તમારા પેટ અથવા જનનાંગ વિસ્તારમાં રેડિયેશન ડાઘ પેશીનું કારણ બની શકે છે, અને પ્રજનન માટે જરૂરી હોર્મોન્સ ઉત્પન્ન કરવાથી તમારા અંડાશય અથવા વૃષણને અસર કરે છે.
મેનોપોઝ વિરુદ્ધ અંડાશયની અપૂર્ણતા
જૈવિક સ્ત્રીઓમાં સારવાર મેનોપોઝ અથવા અંડાશયની અપૂર્ણતામાં પરિણમી શકે છે. મેનોપોઝ એ કાયમી સ્થિતિ છે જે માસિક સ્રાવ બંધ કરે છે અને તમને ગર્ભવતી થવાથી અટકાવે છે.
અંડાશયની અપૂર્ણતા અલગ છે, તેમ છતાં હજુ પણ મેનોપોઝ જેવા લક્ષણો હશે.
- અંડાશયની અપૂર્ણતામાં 4-6 મહિના માટે અને મેનોપોઝ માટે 12 મહિના માટે સમય ચૂકી ગયો.
- ફોલિકલ સ્ટિમ્યુલેટિંગ હોર્મોન (FSH) સ્તરમાં ઘટાડો
- ગર્ભવતી થવામાં અસમર્થતા
- ગરમ ફ્લશ
- તમારા મૂડ અને ઊંઘની પેટર્નમાં ફેરફાર
- ઓછી કામવાસના (સેક્સ માટેની ઓછી ઇચ્છા)
- યોનિમાર્ગ શુષ્કતા.
તમારા ડૉક્ટરને પૂછો કે તમારી સારવાર તમારી પ્રજનન ક્ષમતાને કેવી રીતે અસર કરશે અને શું ફેરફાર કાયમી હશે કે કામચલાઉ.
મારી પ્રજનન ક્ષમતાને બચાવવા શું કરી શકાય?
ત્યાં ઘણા વિકલ્પો છે જે તમારા માટે ઉપલબ્ધ હોઈ શકે છે, અથવા તમારા બાળકને સારવાર કરાવવામાં આવે છે જે પ્રજનનક્ષમતાને સુરક્ષિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે.
તમારી પરિસ્થિતિ માટે યોગ્ય વિકલ્પ ઘણા પરિબળો પર આધારિત છે જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:
- તમારી ઉમર શું છે
- જો તમે તરુણાવસ્થા સુધી પહોંચી ગયા છો, અથવા પસાર થયા છો
- તમારી જાતિ
- તમારી સારવારની તાકીદ
- સારવાર શરૂ થાય તે પહેલાં પ્રજનનક્ષમતા માટે મુલાકાત લેવાની ક્ષમતા.
ઇંડા, શુક્રાણુ, ભ્રૂણ અથવા અન્ય અંડાશય અને અંડકોષની પેશીઓને ઠંડું પાડવું
સોની ફાઉન્ડેશન નામનો કાર્યક્રમ ધરાવે છે તમે પ્રજનન કરી શકો છો. આ સેવા 13-30 વર્ષની વયના લોકો માટે ઈંડા, શુક્રાણુ, ભ્રૂણ (ફળદ્રુપ ઈંડા) અથવા અન્ય અંડાશયના અથવા અંડકોશ અથવા વૃષણના પેશીઓને પછીના જીવનમાં ગર્ભાવસ્થામાં મદદ કરવા માટે મફત છે. તેમની સંપર્ક વિગતો આ પૃષ્ઠની નીચે નીચે છે અન્ય સંસાધનો.
જો તમે પહેલેથી જ તરુણાવસ્થામાં પહોંચી ગયા હોવ અથવા પુખ્ત વયના હો તો ઇંડા અને શુક્રાણુ સંગ્રહિત થઈ શકે છે. જો તમારી પાસે કોઈ પાર્ટનર હોય કે જેની સાથે તમે પછીથી બાળકો મેળવવા ઈચ્છો છો તો ગર્ભ સંગ્રહિત થઈ શકે છે.
અન્ય અંડાશયના અથવા અંડકોષની પેશી સામાન્ય રીતે નાના બાળકો માટે સંગ્રહિત કરવામાં આવે છે જેઓ હજી તરુણાવસ્થાએ પહોંચ્યા નથી, અથવા જો તમારે તમારા શુક્રાણુના ઇંડાને એકત્રિત અને સંગ્રહિત કરવામાં આવે તે પહેલાં તમારે સારવાર શરૂ કરવાની જરૂર હોય.
સારવાર પછી સગર્ભાવસ્થામાં મદદ કરવા માટે તમારી પાસે તમારા અંડાશય (જૈવિક માદા) અથવા અંડકોષ (જૈવિક નર) ની સ્લાઇસ દૂર કરવામાં આવી શકે છે અને સ્થિર થઈ શકે છે. પ્રક્રિયા કીહોલ સર્જરી તરીકે થઈ શકે છે. જ્યારે આપણે "અન્ય અંડાશય અથવા અંડકોષ પેશી" કહીએ છીએ ત્યારે આપણે અંડાશય અથવા અંડકોષના આ ટુકડાનો ઉલ્લેખ કરીએ છીએ.
ઇંડા/શુક્રાણુ, ભ્રૂણ અને અન્ય પેશીઓને સંગ્રહિત કરવા અથવા સાચવવા માટેના અન્ય વિકલ્પો
જો તમે સોની ફાઉન્ડેશન પ્રોગ્રામના માપદંડોને પૂર્ણ કરતા નથી, તો પણ તમે તમારા ઇંડા, શુક્રાણુ, ભ્રૂણ અથવા અન્ય અંડાશય અથવા અંડકોષની પેશીઓને સંગ્રહિત કરી શકો છો. સામાન્ય રીતે વાર્ષિક ફી હોય છે જે તે ક્યાં સંગ્રહિત છે તેના આધારે અલગ પડે છે. તમારા ઇંડા, શુક્રાણુ અથવા અન્ય પેશીના સંગ્રહમાં સામેલ વિકલ્પો અને ખર્ચ વિશે તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો.
તમારી પ્રજનન ક્ષમતાને બચાવવા માટે દવા
તમે દવા મેળવી શકો છો જે સારવાર દરમિયાન તમારા અંડાશય અથવા અંડકોષને સુરક્ષિત કરવામાં મદદ કરે છે. આ દવા એક હોર્મોન છે જે અસ્થાયી રૂપે તમારા અંડાશય અથવા વૃષણને બંધ કરે છે, તેથી સારવારની તેમના પર ઓછી અસર થાય છે. સારવાર સમાપ્ત થયા પછી, તમે હોર્મોન સારવાર બંધ કરશો અને તમારા વૃષણ અથવા અંડાશય થોડા મહિનાઓ પછી ફરીથી કામ કરવાનું શરૂ કરશે.
પ્રજનનક્ષમતા જાળવવા માટેની હોર્મોન સારવાર નાના બાળકો માટે અસરકારક નથી.
તમારી પ્રજનન ક્ષમતાને સુરક્ષિત રાખવા માટે તમારી પાસે કયા વિકલ્પો છે તે વિશે તમારા ડૉક્ટરને પૂછો તમે સારવાર શરૂ કરો તે પહેલાં.
જો મારી પાસે પ્રજનનક્ષમતા જાળવણી ન હોય તો શું હું સારવાર પછી ગર્ભવતી થઈ શકું?
મોટાભાગની લિમ્ફોમા સારવાર પછીના જીવનમાં ગર્ભવતી થવું મુશ્કેલ બનાવી શકે છે. જો કે, કેટલીકવાર કેટલાક લોકો માટે ગર્ભાવસ્થા હજી પણ કુદરતી રીતે થઈ શકે છે. તમે પ્રજનનક્ષમતા સાચવી હોય કે ન હોય તો પણ આવું થઈ શકે છે.
જો તમે ગર્ભવતી ન થવા માંગતા હો, તો તમારે સારવાર પછી પણ ગર્ભાવસ્થાને રોકવા માટે સાવચેતી રાખવી જોઈએ.
શું મારી પ્રજનન ક્ષમતા ચકાસવા માટે કોઈ પરીક્ષણો છે?
તમે કુદરતી રીતે ગર્ભવતી થઈ શકો છો કે કેમ તે તપાસવા માટે, તમારા જનરલ પ્રેક્ટિશનર (GP અથવા સ્થાનિક ડૉક્ટર) સાથે વાત કરો. તેઓ તમારા હોર્મોન સ્તરો, અંડાશય અથવા વૃષણ અને તમારા ઇંડા અથવા શુક્રાણુની ગુણવત્તા ચકાસવા માટે પરીક્ષણો ગોઠવી શકે છે. જો કે, આ પરીક્ષણોના પરિણામો સમય સાથે બદલાઈ શકે છે.
કેટલાક લોકો માટે, સારવાર પછી તરત જ પ્રજનનક્ષમતા સુધરે છે, અને અન્ય લોકો માટે તે સારવારના વર્ષો પછી સુધરી શકે છે. પરંતુ કેટલાક માટે, ગર્ભાવસ્થા ફક્ત અન્ય માધ્યમો દ્વારા જ શક્ય બનશે, જેમ કે તમારા સંગ્રહિત શુક્રાણુ, ઇંડા અથવા ભ્રૂણ અથવા અન્ય વૃષણ અથવા અંડાશયના પેશીઓનો ઉપયોગ કરીને.
જો હું હજુ પણ ગર્ભવતી ન થઈ શકું (અથવા અન્ય કોઈને મળવું) તો શું થશે?
વધુને વધુ લોકો બાળક મુક્ત જીવન મેળવવાનું પસંદ કરી રહ્યા છે. આ તમારા માટે એક વિકલ્પ હોઈ શકે છે.
જો કે, જો બાળક મુક્ત જીવન તમારા માટે નથી, તો તમે અથવા તમારા જીવનસાથી ગર્ભવતી ન થઈ શકો તો પણ કુટુંબ રાખવાના અન્ય વિકલ્પો છે. પરિવારો બદલાતા રહે છે અને ઘણા પરિવારોમાં અનન્ય સંજોગો હોય છે. કેટલાક વિકલ્પોમાં શામેલ હોઈ શકે છે:
- એડોપ્શન
- પાલક કાળજી
- દાતાના ઇંડા અથવા શુક્રાણુનો ઉપયોગ કરવો
- સરોગસી (વિવિધ રાજ્યો અને પ્રદેશોમાં સરોગસીની આસપાસના કાયદા અલગ છે)
- મોટા ભાઈઓ, મોટી બહેનોનો કાર્યક્રમ
- બાળકો સાથે કામ કરવા માટે સ્વયંસેવક.
ભાવનાત્મક અને મનોવૈજ્ઞાનિક સમર્થન
લિમ્ફોમા અને સારવાર ખૂબ જ તણાવપૂર્ણ સમય હોઈ શકે છે. પરંતુ જ્યારે સારવાર કે જે તમારા જીવનને બચાવશે, તમે જે જીવનનું આયોજન કરી રહ્યાં છો તે તમને અટકાવે છે, ત્યારે ભાવનાત્મક અને માનસિક રીતે સામનો કરવો ખૂબ જ મુશ્કેલ બની શકે છે.
સારવાર દરમિયાન અથવા પછી લાગણીઓ સાથે સંઘર્ષ કરવો સામાન્ય છે. જો કે, તમે વર્ષો પછી, અથવા જ્યારે તમે કુટુંબ શરૂ કરવા માટે તૈયાર ન હોવ ત્યાં સુધી તમે ભાવનાત્મક અને મનોવૈજ્ઞાનિક તણાવની અસરો અનુભવી શકશો નહીં.
તમે કેવું અનુભવો છો અને તમારી પ્રજનન ક્ષમતામાં થતા ફેરફારો તમારા અથવા તમારા જીવનસાથી પર શું અસર કરી રહ્યા છે તે વિશે તમારા સ્થાનિક ડૉક્ટર (GP) સાથે વાત કરો. તેઓ એક *માનસિક સ્વાસ્થ્ય યોજનાનું આયોજન કરી શકે છે જે તમને દર વર્ષે મનોવૈજ્ઞાનિક સાથે 10 સત્ર સુધી પહોંચવાની મંજૂરી આપશે. તમને તમારા નજીકના કુટુંબ નિયોજન કેન્દ્રમાં કાઉન્સેલર અથવા મનોવિજ્ઞાની સાથે વાત કરવાનું પણ ગમશે.
*મેન્ટલ હેલ્થ પ્લાનને ઍક્સેસ કરવા માટે તમારે મેડિકેર કાર્ડની જરૂર પડશે.
અન્ય સંસાધનો
સોની ફાઉન્ડેશન - તમે પ્રજનન કાર્યક્રમ કરી શકો છો
કેન્સર કાઉન્સિલ - પ્રજનન અને કેન્સર પુસ્તિકા
સારાંશ
- ઘણી લિમ્ફોમા સારવાર પછીના જીવનમાં તમારી પ્રજનન ક્ષમતાને અસર કરી શકે છે.
- જ્યારે તમે લિમ્ફોમાની સારવાર કરી રહ્યાં હોવ ત્યારે ગર્ભવતી થશો નહીં અથવા અન્ય કોઈને ગર્ભવતી થશો નહીં. જો તમે (અથવા તમારા સાથી) સારવાર દરમિયાન ગર્ભવતી થાવ તો તરત જ તમારા ડૉક્ટરને જણાવો.
- તમારી પ્રજનનક્ષમતાને બચાવવા માટે ઘણા અભિગમો છે.
- તમે સારવાર શરૂ કરો તે પહેલાં પ્રજનન સંરક્ષણ કરવું જોઈએ.
- સગર્ભા થવા માટે તમારે સારવાર પૂરી કર્યા પછી 2 વર્ષ સુધી રાહ જોવી પડી શકે છે.
- લિમ્ફોમાની સારવાર પછી પણ તમે કુદરતી રીતે ગર્ભવતી થઈ શકો છો. જો તમે પ્રેગ્નન્સી ન ઇચ્છતા હો, તો પ્રેગ્નન્સી અટકાવવા માટે સાવચેતી રાખો.
- કેટલાક કિસ્સાઓમાં, તમે ગર્ભવતી થઈ શકતા નથી. ત્યાં અન્ય વિકલ્પો ઉપલબ્ધ છે.
- વધુ માહિતી માટે લિમ્ફોમા કેર નર્સોને કૉલ કરો. સંપર્ક વિગતો માટે સ્ક્રીનના તળિયે અમારો સંપર્ક કરો બટનને ક્લિક કરો.
